Câbir b. Abdullah rivayeti

-

a. Muhammed b. Yûnus → Karîn b. Sehl b. Karîn → Muhammed b. Ebû Zi’b → Muhammed b. el-Münkedir → Câbir b. Abdullah → Hz. Peygamber. 66

b. Muhammed b. İsmâîl → Yûnus b. Muhammed → Abdullah b. Muhammed el-Leysî → Nizâr b. Hayyân → İkrime → Câbir b. Abdullah → Hz. Peygamber.67

İbn Adiy birinci rivayeti Karîn b. Sehl tarikinden nakletmiş ve “bu isnadla bâtıl ve münkerdir” demiştir.68 Ezdî de Karîn b. Sehl hakkında “kezzâb”, babası Sehl b. Karîn hakkında ise “leyse bi-şey’” (bir şey değildir) ifadesini kullanmıştır.69 Dolayısıyla bu rivayetin sened itibariyle mevzû olduğu anlaşılmaktadır. İbn Abbas rivayetini incelerken geçmiş olan ikinci rivayet ise Nizâr b. Hayyân’dan dolayı oldukça zayıftır. Bu hadisin Câbir b. Abdullah ve Vâsile b. Eska‘ tarafından farklı bir lâfızla nakledilen bir diğer metni de şöyledir: “Ümmetimden iki sınıf vardır ki şefaatime nail olamazlar: Kaderiyye ve Mürcie”. Câbir’in yer aldığı sened bize şöyle ulaşır: Muhammed b. Abdullah → Kāsım b. Alâ → Şerîk → Bahr b. Kenîz esSekkā → Ebü’z-Zübeyr → Câbir → Hz. Peygamber.70 Heysemî Bahr b. Kenîz’in “metrûk” olduğunu belirtir.71 Dolayısıyla bu hadis zayıftır. Vâsile b. el-Eska‘dan nakledilen rivayetin tariki ise şöyledir: Ahmed → Muallel b. Nüfeyl → Muhammed b. Mihsan → Evzâî → Mekhûl → Vâsile b. Eska‘ → Hz. Peygamber.72 Heysemî senedde adı geçen Muhammed b. Mihsan’ın “metrûk” olduğunu söyler.73 Bununla birlikte Yahyâ b. Maîn onun hakkında “kezzâb”, Buhârî “münkerü’l-hadis”, Ebû Hâtim “kezzâb” ve Dârekutnî “metrûk, hadis uydurur” ifadesini kullanır.74 İbn Hacer de onun tekzîb edildiğini belirtir.75 Buradan hadisin mevzû olduğu açıkça anlaşılmaktadır.